واژه ترانزیت کالا به معنای انتقال و جابه‌جایی زمینی کالا، از نقطه‌ای به نقطه دیگر است. ترانزیت کالا می‌تواند درون‌شهری، درون کشوری و بین‌المللی یا خارجی باشد که در ادامه مطلب قصد داریم ترانزیت خارجی کالا را بررسی کنیم.
ترانزیت خارجی یا بین‌المللی به انتقال کالا از یک کشور به کشور دیگر گفته می‌شود. از آنجایی که این نوع انتقال کالاها جزو صادرات کالا یا واردات کالا قطعی محسوب می‌شوند، از پرداخت هرگونه عوارض و حقوق گمرکی معاف هستند. اهداف ترانزیت بین‌المللی معمولا بیشتر از نوع صادرات کالا است و کمتر پیش می‌آید برای جابجایی بار از کشوری به کشور دیگر، از روش ترانزیت زمینی استفاده شود. معمولا برای این‌گونه اهداف از ترانزیت هوایی استفاده می‌کنند.
معمولا مواقعی که میزان تولید یک کارخانه بیشتر از حد نیاز آن باشد، به صادرات کالاهای خود به کشورهای دیگر روی می‌آورد که ترانزیت زمینی یکی از روش‌های انجام این کار است. پس از انجام مذاکرات دو کشور و اخذ قرارداد، کالاها به مرحله انتقال می‌رسند.
ترانزیت خارجی کالا نیز مانند هر نوع انتقال کالای دیگری در کشور، قوانین و شرایط مخصوص به خود را دارد و افرادی که قصد وارد شدن به این عرصه را دارند، باید از تمامی آن‌ها مطلع باشند. در ادامه مطلب، تعدادی از مهم‌ترین قوانین و شرایط ترانزیت خارجی را با جزئیات بیشتری بررسی خواهیم کرد.
در ترانزیت خارجی مانند ترانزیت داخلی، در صورت به مقصد نرسیدن بار در زمان مشخص، کالا قاچاق محسوب می‌شود. در ترانزیت خارجی، گمرک مبداء پس از ارزیابی بار، آن را تایید می‌کند و به گمرک مقصد می‌فرستد. برای اطمینان از دسترسی نداشتن افراد به این کالاها، تمام آن‌ها پلمپ خواهند شد.
اگر گمرک کشور مقصد مشاهده کند که پلمپ کالا باز شده است، بارها را با پروانه عبور آن‌ها تطبیق می‌دهد. سپس در صورت مشاهده هرگونه مغایرت و اشکال، کالاها را به عنوان بار قاچاق دستگیر می‌کنند. گمرک این توانایی را دارد که اجازه صدور پروانه ترانزیت را به کالاهایی بدهد که صادرات و واردات آن طبق قوانین حمل و نقل غیرمجاز است.
اگر اتباع غیرایرانی برای وارد کردن کالا وارد کشور شوند و با خود اسلحه داشته باشند، گمرک می‌تواند تصمیم بگیرد که اجازه ورود به کشور را دارند یا خیر. در ترانزیت بین‌المللی، در صورتی که امکان حمل سریع کالا به مقصد وجود نداشته باشد، محموله باید در انبار گمرک نگهداری شود و تا زمان ترخیص هزینه آن را بپردازد.
همچنین اگر وسایل نقلیه برای ترانزیت اظهار شوند ولی بار و مسافر نداشته باشند، براساس قوانین ترانزیت خارجی جزو ترانزیت کالا محسوب خواهند شد. از طرفی اگر یک وسیله نقلیه کالای ترانزیتی حمل کند و با محموله خود از یک نقطه دیگر خارج شود، برای این نوع وسیله نقلیه باید اظهارنامه ترانزیت به شکل جداگانه ارائه و پروانه ترانزیت جداگانه گرفته شود.
لازم به ذکر است، مسافرانی که گذرنامه دارند و برای عبور از کشور با ماشین شخصی یا وسیله نقلیه دیگری وارد ایران شده‌اند و با همان وسیله می‌خواهند خروج کنند، خودروی سواری آن‌ها نیز باید از قوانین ترانزیت تبعیت کند. مگر این که برای آن وسیله سواری جواز عبور بین‌المللی گرفته شده باشد.
در این قسمت قصد داریم تعدادی از شرایط مهم ترانزیت بین‌المللی کالا را ذکر کنیم.
کشور ایران تعدادی ماده و قانون تصویب کرده است که افراد واجد شرایط می‌توانند از این قوانین بهره‌مند شوند و از معافیت مالیاتی ترانزیت خارجی کالا استفاده کنند. در ادامه به تعدادی از قوانین معافیت مالی ایران اشاره خواهیم کرد.
مهم‌ترین واسطه در حمل و نقل بین‌المللی، شرکت‌های حمل و نقل هستند. این شرکت‌ها به عنوان واسطه عمل می‌کنند و در ازای دریافت هزینه، محموله‌ها را به کشورهای مختلف انتقال می‌دهند.
طرزالعمل ترانزیت خارجی به این شکل است که واردکنندگان، صادرکنندگان یا تاجران کالا ارسال محموله‌های خود را با استفاده از تریلی‌ها، کمپرسی‌ها و سایر ماشین‌های باربری به این شرکت‌های حمل بار می‌سپارند. سپس این شرکت‌ها پس از طی کردن مراحل قانونی، محموله‌های موردنظر را بسته‌بندی می‌کنند و با وسایل نقلیه مخصوص حمل بار، آن‌ها را به کشور مقصد ارسال می‌کنند.
تعدادی از مراحل مهم ترانزیت کالا عبارتند از:
همچنین نباید فراموش کنید که برای انجام کارهای اداری تحویل محموله به شرکت، مدارک موردنیاز را مانند برگ ترخیصیه از کشتیرانی، فاکتور خرید کالا، سیاهه عدل بندی، وکالت‌نامه، مجوز عبور، مجوز بانک و راهنمای CHR، همراه خود ببرید.
یکی از سوالات افرادی که در زمینه ترانزیت خارجی کالا فعالیت می‌کنند، هزینه‌های مربوط به آن است. در واقع مبلغ عمده هزینه ترانزیت خارجی کالا بابت خرید سوخت است، به عنوان مثال یک کامیون برای رفت و برگشت از مسیر زمینی به اروپا باید دو مرتبه سوخت‌گیری کامل را انجام دهد. حال اگر برای ترانزیت کالا از کشتی استفاده شود، شاید لازم نباشد قیمت این مقدار سوخت را تقبل کند، اما باید مبلغ بیشتری را برای رفت و آمد کشتی در نظر بگیرد. مورد دیگر که در افزایش هزینه ترانزیت خارجی کالا تأثیرگذار است، پرداخت پول اتوبان و عوارض راه‌ها است که هر کشور روش مخصوص به خود را دارد.
امروزه مهاجرت ایرانیان به کشورهای همسایه مانند ترکیه بیشتر شده است و شرکت حمل و نقل بین المللی به ویژه در حوزه ارسال اثاثیه منزل و لوازم خانگی فعالیت می‌کنند.
مواد خوراکی مانند خشکبار صادراتی، صادرات مواد غذایی شامل حبوبات و برنج، میوه صادراتی و سبزی‌های خشک و منجمد، عرقیات و ترشیجات، مواد بهداشتی و آرایشی و انواع دارو و دخانیات از موارد ممنوع در ارسال بار به ترکیه است. یک شرکت فعال در زمینه ترانزیت خارجی کالا به ترکیه برای این که خیال مشتری از بابت جبران خسارت احتمالی راحت شود، بیمه‌نامه معتبر ارائه می‌دهد، البته بهتر است با بسته‌بندی درست وسایل، احتمال این اتفاق را کم کرد.
هزینه ترانزیت کالا به ترکیه به عوامل زیادی مانند نرخ ارز، پرداخت‌های گمرک، هزینه خودرو حمل‌کننده بار و غیره بستگی دارد و شاید بتوان اصلی‌ترین عمل تعیین‌کننده هزینه را نوسانات قیمت دلار دانست. به همین خاطر نمی‌توان یک قیمت ثابت را برای هزینه مشخص کرد و بهتر است برای دریافت اطلاعات دقیق و به‌روز با شرکت‌های خدماتی تماس گرفت و از راهنمایی این افراد استفاده کرد.
برای ارسال بار به روسیه روش‌های مختلفی در نظر گرفته شده است تا مشتریان با توجه به بودجه‌ای که دارند بتوانند روش مناسب خود را پیدا کنند. روش‌های حمل و نقل زمینی، دریایی، هوایی و ریلی برای حمل کالا به روسیه در نظر گرفته شده است. ترانزیت برای حمل کالا در روش زمینی کاربرد دارد و با یک هزینه نسبتاً کم می‌توان بار را به صورت امن به روسیه انتقال داد. در ترانزیت می‌توان حمل را به صورت گروپاژ انجام داد و چند نوع بار را در کنار هم بارگیری کرد و از هزینه‌های اضافی در امان ماند.
حمل بار به صورت ترکیبی وجود دارد و می‌توان هزینه ارسال به روش ترکیبی را به دست آورد، با حمل به صورت دریایی و زمینی مقایسه کرد و بهترین را انتخاب کرد.
برای استعلام دقیق هزینه ترانزیت خارجی کالا به اروپا باید با دفاتر خدمات حمل و نقل بین‌المللی تماس گرفت و در صورت داشتن هر گونه پرسش، درخواست، نحوه بسته‌بندی بار جهت ترانزیت و بیمه از خدمات این مجموعه‌ها بهره برد.
برای ترانزیت بار به اروپا باید با بازدید و برآورد بار، کرایه را تخمین زد و با مشتری در میان گذاشت، همان‌طور که گفتیم بخش اصلی هزینه ترانزیت خارجی کالا برای پرداخت عوارض اتوبان و راه‌ها است. در کشورهای مختلف اروپایی هر کدام قاعده مخصوص به خود را دارد، به عنوان مثال کشوری مانند آلمان فقط برای تردد در اتوبان عوارض می‌گیرد، اما بعضی از کشورها برای تردد در جاده‌های معمولی نیز عوارض می‌گیرند.
بعضی از کشورها مانند اسلواکی کیلومتر کامیون در هنگام ورود را از کیلومتر کامیون هنگام خروج کم می‌کنند و پول عوارض را به دست می‌آورند. با این تفاسیر یعنی در بعضی از کشورهای اروپایی برای تردد در داخل کارخانه یا انبار هم عوارض می‌گیرند که این موجب افزایش هزینه ترانزیت خارجی کالا می‌شود. بنابراین هر اندازه راننده ترانزیت به مسیر دورتری در اروپا بار حمل کند، هزینه سوخت و عوارض افزایش می‌یابد و این افزایش هزینه را فرستنده کالا باید تقبل کند.
ترانزیت خارجی یا بین‌المللی به انتقال کالا از یک کشور به کشور دیگر گفته می‌شود. از آنجایی که این نوع انتقال کالاها جزو صادرات کالا یا واردات کالا قطعی محسوب می‌شوند، از پرداخت هرگونه عوارض و حقوق گمرکی معاف هستند.
کشور ایران تعدادی ماده و قانون تصویب کرده است که افراد واجد شرایط می‌توانند از این قوانین بهره‌مند شوند و از معافیت مالیاتی ترانزیت خارجی کالا استفاده کنند.
1) طبق ماده یک قانون حمل و نقل، درآمدهای ارزی تحصیلی که توسط اشخاص حقیقی و حقوقی از طریق سیستم بانکی از خارج از کشور به حساب شرکت حمل و نقل صاحب درآمد واریز گردد و برای آن قرارداد تصویب شده باشد، مشمول معافیت مالی خواهند شد.
2)در صورتی که مسئولیت حمل کالاها از مقصد جمهوری اسلامی ایران تا مقاصد خارجی به عهده شرکت حمل‌و‌نقل بین‌المللی ایران باشد، درآمد حاصل از حمل کالاهای صادراتی از پرداخت مالیات معاف می‌شوند.
3)همچنین باید دقت کنید که درآمد حاصل از حمل و نقل داخلی و انتقال کالاهای وارداتی، مشمول معافیت مالیاتی نمی‌شوند.
4)وزارت خانه‌ها، سازمان‌ها و شوراهای محلی مجاز نیستند از صادرات غیرنفتی کشور هیچ نوع عوارض یا مالیاتی بگیرند.
