صادرات کالا به خارج از کشور به معنای فروش محصولات و خدماتی است که در کشور منبع تهیه یا ساخته شده و به کشورهای خارجی ارسال می‌شود. نقطه‌ی مقابل صادرات، واردات است. واردات به خرید کالاها و خدمات از منابع خارجی و وارد کردن آن‌ها به کشور اصلی گفته می‌شود. صادرات یکی از قدیمی‌ترین اشکال انتقال اقتصادی بوده که در سطح وسیعی بین کشورها اتفاق می‌افتد.
صادرات یک امر مهم برای هر کشوری است، به همین خاطر در این مطلب قصد داریم در مورد صادرات کالا به خارج از کشور و مراحل روند این تجارت به کشورهای ارمنستان و دبی بپردازیم. همچنین صادرات کالا بدون کارت بازرگانی مبحث دیگری خواهد بود که در این نوشتار آن را بررسی خواهیم کرد.
به کالاها و خدماتی که در یک کشور تولید و در کشور دیگر به خریداران آن فروخته می‌شود، صادرات کالا می‌گویند. صادرات به همراه واردات تجارت بین‌المللی را شکل می‌دهند. صادرات برای اقتصاد بسیار مهم است زیرا باعث می‌شود بازارهای بیشتری برای ارائه یک کالا و خدمات به مردم و بنگاه‌ها ایجاد شود. یکی از وظایف اصلی دیپلماسی و سیاست خارجی تقویت تجارت اقتصادی بین دولت‌ها و حمایت از صادرات و واردات کالا به نفع همه طرف‌های این فعالیت تجاری است.طبق تحقیقات شرکت Statista، در سال 2017، چین، ایالات متحده، آلمان، ژاپن و هلند جزوء بزرگترین کشورهای صادر کننده جهان (از نظر ارزآوری) بوده‌اند.
شرکت‌ها به دلایل مختلف محصولات و خدمات خود را صادر می‌کنند. در صورت موفقیت این نوع تجارت باعث گسترش شرکت، افزایش فروش و همچنین ورود به بازار جهانی خواهد شد. همچنین شرکت‌هایی که به بازارهای خارجی صادرات انجام می‌دهند، دانش، تجربه و کشف فن‌آوریهای جدید را نسبت به دیگر رقبا کسب می‌کنند. صادرات کالا به خارج از کشور باعث بالاتر رفتن فعالیت اقتصادی داخلی، اشتغال، تولید و درآمد زایی خواهد شد.
موانع تجاری صادرات، به قانون و مقررات دولتی هر کشور مربوط می‌شود. متداول‌ترین موانع تجارت خارجی اقدامات و سیاست‌های تحمیل شده توسط دولت‌های دیگر است که مباله بین‌المللی کالا و خدمات را محدود یا مسدود میسازند. همچنین شرکت‌هایی که صادرات انجام می‌دهند معمولا در معرض درجه‌ی بالاتری از ریسک مالی قرار دارند. نحوهی پرداخت، اسناد اعتباری، پش پرداخت، ارسال محموله و … به نسبت صادرات داخلی پیچیده‌تر خواهد بود.
عمده صادراتی که به کشور ارمنستان می‌شود، فلزات و الماس بوده و دیگر کالاها شامل انرژی (،گاز، هیدروکربن، روغن‌های نفتی و..)، آبمیوه صادراتی، سبزیجات و میوه است. شرکای اصلی صادرات ارمنستان، پاکستان، گرجستان، روسیه، آلمان، ایران، بلغارستان، هلند، ایالات متحده، اسپانیا، کانادا و بلژیک هستند.
به دلیل بسته بودن مرزهای ارمنستان با کشورهای آذربایجان و ترکیه بیشتر محموله‌ها به صورت زمینی و با تعرفه بالا حمل و نقل از گرجستان وارد می‌شوند. از سال 2015 و پیوستن ارمنستان به اتحادیه اقتصادی اوراسیا، تاجران ایرانی از طریق دو مرز با این کشور یعنی استان آذربایجان شرقی و اردبیل فعالیت تجاری را افزایش دادند. گمرک نوردوز در 60 کیلومتری جلفا به منظور صادرات زمینی از ایران به ارمنستان استفاده می‌شود. در حال حاضر در ارمنستان 5 گمرک CIF و 4 گمرک تخصصی وجود دارد.
براساس گزارش‌های سازمان تجارت جهانی (WTO)، ایران در سال 2018 نزدیک به 270 میلیون دلار از صادرات کالاهایی از جمله سوخت‌های فسیلی، پروفیل صادراتی، شیشه، انواع سنگ، انواع فلزات، مواد معدنی، انواع میوه صادراتی و سبزیجات به دست آورده است.
ارمنستان یکی از کشورها با تعرفه باز در صادرات است با این حال تعرفه صادرات به این کشور براساس نوع کالا طبقهبندی می‌شود. نرخ تعرفه حق گمرکی بین صفر یا ده درصد است که به طورعمده ده درصد ارزش و قیمت محصول برای کالاهای مصرفی و تجملی اعمال می‌شود. در صورتی که کالاهای صادر شده به ارمنستان در در راستای برنامه‌های خیریه باشد، شامل معافیت مالیاتی خواهد شد.
دبی، یک کشور مستقل و امیرنشین و بزرگترین شهر کشور امارات متحده عربی بوده که بیشتر فرآیند صادرات و واردات در این کشور مانند بقیه کشورها انجام می‌گیرد، با این حال برخی قوانین و مقررات خاص در دبی به شدت رعایت می‌شود.برای صادرات به کشور دبی باید حتما کد صادرکننده داشته باشند و کالاها دقیقا همان کالایی باشند که در پروانه صادرات به آن اشاره شده است و محصولات باید ظرف 72 ساعت به مقصد برسند.
همچنین شرکت‌های بازرگانی منطقه آزاد در دبی شامل عوارض گمرکی نمی‌شوند. دبی قطب صادرات به خارومیانه، خلیج فارس، آفریقا و دروازه ورود به سایر شهرهای امارات متحده عربی است. از نظر منابع طبیعی دبی چیز زیادی برای صادرات ندارد. اما فعالیت‌های مالی و خدماتی باعث شده که این شهر تبدیل به یکی از برجسته‌ترین شهرها برای تمام تولیدکنندگان سراسر جهان شود. نزدیک به 170 خط حمل و نقل زمینی و هوایی در بندر جبل‌علی دبی به سراسر جهان وجود دارد.
مدت حمل و نقل به شرق آفریقا از این کشور به مدت 8 روز و اقیانوسه 27 روز طول می‌کشد. همچنین سالانه هر هفته 90 پرواز و سالانه 15 میلیون کانتینر از این کشور انجام می‌گیرد. تاجران ایرانی تا به امروز توانسته‌اند سوخت‌های فسیلی، مشتقات نفتی، انواع میوه و خشکبار صادراتی، انواع سنگ و فلزات گرانقیمت، آهن، فولاد، مس، سبزیجات، ماهی و … را به دبی صادر کنند.
هر فردی که قصد صادرات و واردات داشته باشد، اعم از فرد یا شرکت‌ها، باید برای این فعالیت کارت بازرگانی داشته باشد. صدور این کارت برای داوطلبان از طریق شعب اتاق بازرگانی صنایع و معادن ایران امکان‌پذیر است. افرادی که کارت بازرگانی دریافت می‌کنند نسبت به کسانی که آن را ندارند از امتیازات خاص و ویژه‌ای برخوردار می‌شوند.
تا چندی پیش امکان صادرات بدون کارت بازرگانی با استفاده از کارت دیگران میسر بود اما امروزه قوانین اتاق بازرگانی این کار را غیرقانونی اعلام و در صورت انجام آن تخلف به حساب می‌آید. با این وجود برخی از افراد می‌توانند صادرات بدون کارت بازرگانی داشته باشند که عبارتند از:
عمده صادراتی که به کشور ارمنستان می‌شود، فلزات و الماس بوده و دیگر کالاها شامل انرژی (،گاز، هیدروکربن، روغن‌های نفتی و..)، نوشیدنی، سبزیجات و میوه است.
1.تاجران دوره‌گرد با کارت پیله وری
2.پیله ور بومی و محلی
3.افراد صادرکننده تازه کار برای یک دوره‌ی شش ماهه
4.شرکت‌های و موسسات مرزنشین
5.ملوانان ایرانی که در بین سواحل ایران و سایر کشورها در تردد هستند
6.کارگران ایرانی شاغل در خارج از کشور
