وقتی که صحبت از حمل و نقل دریایی می‌شود، بدون شک اولین موضوعی که ذهن انسان به آن خطور می‌کند، کشتی‌های باربری بزرگی هستند که برای انتقال کالاها و بارهای مختلف استفاده می‌شود. کالاهایی که توسط کشتی‌ها حمل می‌شوند، از وزن و حجم زیادی برخوردار هستند، اما در این میان، کالاها و اجناسی هستند که به صورت فله و خرده‌بار اند و مقصد ارسال آن‌ها مسافت کوتاهی دارد، باید برای حمل و نقل این‌ها راهی در نظر گرفته شود.
بهترین گزینه برای حمل و نقل کالاهای فله و خرده بار که برای مسافت های کوتاه مانند بین بنادر و جزایر می‌خواهند جابجا شوند، استفاده از «دوبه» است. در این مقاله می‌خواهیم با این وسیله نقلیه آشنا شده و به مزایای استفاده از دوبه بپردازیم.
خوب است بدانیم در حمل و نقل دریایی، کالاها به شکل‌های مختلفی منتقل می‌شوند. برای حمل و نقل کالا، با توجه به حجم و وزن و مقدار کالا، وسیله حمل را انتخاب کرده و از آن استفاده می‌کنند. شناور‌های سنتی کاربرد گسترده‌ای در صنعت حمل و نقل دریایی داشته و سهم وسیعی از صنعت را در کشور به خود اختصاص داده است. یکی از وسایلی که در حمل و نقل دریایی استفاده می‌شود، دوبه است.
در حمل و نقل دریایی، انتقال بار و کالا از طریق شناوری صورت می‌گیرد که کاملا مسطح بوده، اغلب مکعب مستطیل هستند و معمولاً زمانی از آن استفاده می‌شود که کالاها، وزن سنگینی داشته باشند. به این شناور بزرگ، «دوبه» یا «بارج» گفته می‌شود. اکثر دوبه‌ها در آبراهه‌ها و رودها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این وسیله حمل و نقل، فاقد موتور و پیشرانه بوده و قایق یا کشتی دیگری آن را به جلو می‌راند.
در ساخت دوبه، از دو روش سنتی و بلوکی استفاده می‌شود. روش سنتی به این شکل است که ورقه‌های پهن به یکدیگر متصل می‌شوند و بعد از آن، نبشی‌ها به آن قسمت جوش داده می‌شوند. در پایان، این ورقه‌ها به فریم‌های ساخته شده وصل می‌شوند. این روش، برای ساخت دوبه‌های کوچک مناسب است.
در روش بلوکی، دوبه از بلوک‌ها به صورت جدا از هم و مجزا ساخته شده و در آخر به یکدیگر متصل می‌شوند. برای تولید دوبه به این روش، نیاز به دقت زیادی در هنگام تولید است، اما زمان تولید آن به شدت کاهش می‌یاید. دوبه‌ها با توجه به کاربرد آن‌ها در هر صنعتی، ساخته و استفاده می‌شود.
بارج‌هایی که مخصوص لایروبی در دریا ساخته می‌شوند، به شکلی مستقر شده‌اند که نزدیک به بندر باشند. بعد از آن، دوبه را به دور از بندر کشانده و دریچه کف را باز کرده و آن را تخلیه می‌کنند. انواع مختلفی از دوبه ساخته شده است، از قبیل: دوبه‌های مخصوص حمل واگن‌های قطار، اتومبیل، انواع جرثقیل‌های شناور، استقرار تجهیزات تولید بتن بر روی بارج و… .
بعضی از دوبه‌ها دارای انبارهای به خصوصی هستند که برای حمل کالا بسیار مناسب است. به این شکل که کالاها را درون یک انبار محافظت کرده تا از باد و باران در امان بوده و به کالاها آسیبی وارد نشود. از دیگر مزایای استفاده از بارج آن است که برای مسافت‌های کوتاه مانند عبور از کانال‌ها و دریاچه‌ها می‌توان از آن استفاده کرد. ظرفیت هر دوبه حدوداً از 20 تن تا چند هزار تن می‌باشد. جنس دوبه از فلز است و می‌تواند در برابر حوادث دریایی مقاومت بالایی داشته باشد.
اصولاً برای تخلیه بار از روی دوبه از جرثقیل‌های مخصوص استفاده می‌شود، به خصوص برای جا به جایی کانتینرهای مستقر شده بر روی دوبه از این جرثقیل‌ها استفاده می‌شود و این یک مزیت بزرگی به حساب می‌آید. همچنین با توجه به هزینه‌های حمل، طبیعتاً هزینه حمل و نقل توسط دوبه نسبت به حمل و نقل با کشتی ارزان‌تر بوده و برای کالاهایی که خرده‌بار حساب می‌شوند، می‌تواند گزینه مناسبی باشد.
به طور کلی، برای جا به جایی انواع کانتینرها، پالت‌ها، گونی و کارتن از دوبه می‌توان استفاده کرد. اگر کالاهای شما حجیم و بزرگ نیست و به نوعی، خرده‌بار حساب می‌شوند و برای مقصد با مسافت‌های کوتاه ارسال می‌شوند، بهتر است از بارج یا دوبه استفاده کنید؛ چرا که هم هزینه مناسب‌تری بابت حمل و نقل پرداخت می‌کنید و هم سرعت حمل و نقل و تحویل کالا به مقصد بیشتر خواهد شد.
لازم به ذکر است مهار بار باید بر اساس نیروهای استاتیکی و دینامیکی انجام شود. به عنوان مثال، طناب کشیده شده برای بستن بار اصلاً مناسب نیست. مناسب‌ترین گزینه برای مهار بار، استفاده از زنجیر یا کابل فولادی است. همچنین فراموش نکنید، حتی لحظه‌ای بدون استفاده از جلیقه نجات، بر روی بارج یا دوبه رفت و آمد نکنید.
ظرفیت دوبه از 20 تن تا چند هزار تن است و به دلیل اینکه آبخور آن کم بوده، برای عبور از کانال‌های دریایی و مسیر رودخانه‌ها استفاده می‌شود و معمولاً طبق گواهینامه‌های معتبر بین‌المللی ساخته و تولید می‌شود. اکثر آن‌ها فاقد موتور هستند و توسط قایق یا کشتی یا یدک‌کش‌های بالای 2000 اسب بخار یدک می‌شوند. در مجموع دوبه‌ها برای مسافت‌های کوتاه بین بنادر و جزایر استفاده می‌شود و یا برای سبک‌سازی و تخلیه و بارگیری کالا و انواع بار در لنگرگاه‌ها و اسکله‌ها از آن استفاده می‌شود.
دوبه‌ها مجاز به دریانوردی در آب‌های بین‌المللی و مسافت‌های دور نیستند. همچنین شرکت‌های بیمه نیز دوبه‌ها را در آب‌های بین‌المللی بیمه نکرده و کالاهایی که با آن جابجا می‌شوند را تحت انواع پوشش بیمه حمل و نقل کالا قرار نمی‌دهند.
لنج نیز نوعی شناور دریایی است، با این تفاوت که دارای موتور بوده و ظرفیت آن از 10 تن تا 500 تن متغیر است. جنس ساخت لنج‌ها از چوب مخصوص است و با توجه به کوچک بودن آن، فقط برای مسافت‌های کوتاه بین بنادر و جزایر استفاده می‌شود. به دلیل اینکه لنج، آبخور زیادی دارد، نمی‌تواند کاملاً به ساحل برسد و این یکی از ضعف‌های لنج به شمار می‌آید. لنج‌ها معمولاً بر پایه قایق‌های بادبانی رایج در خلیج فارس ساخته می‌شوند، با این تفاوت که به جای بادبان، موتور دارد و با موتور حرکت می‌کند.
در حمل و نقل دریایی، انتقال بار و کالا از طریق شناوری صورت می‌گیرد که کاملا مسطح بوده. اغلب مکعب مستطیل هستند و معمولاً زمانی از آن استفاده می‌شود که کالاها، وزن سنگینی داشته باشند. به این شناور بزرگ، «دوبه» یا «بارج» گفته می‌شود
در ساخت دوبه، از دو روش سنتی و بلوکی استفاده می‌شود. روش سنتی به این شکل است که ورقه‌های پهن به یکدیگر متصل می‌شوند و بعد از آن، بنشی‌ها به آن قسمت جوش داده می‌شوند.در روش بلوکی، دوبه از بلوک‌ها به صورت جدا از هم و مجزا ساخته شده و در آخر به یکدیگر متصل می‌شوند
برای جا به جایی انواع مختلف کانتینر، پالت‌ها، گونی و کارتن از دوبه می‌توان استفاده کرد. بهتر است اگر کالاهای شما حجیم و بزرگ نباشد و به نوعی، خرده‌بار یا گروپاژ حساب می‌شوند و برای مقصد با مسافت‌های کوتاه ارسال می‌شوند، از بارج یا دوبه استفاده کنید
