اسناد حمل، به اوراق و اسنادی گفته می‌شود که تمام ویژگی‌ها و هویت یک کالا را تعیین می‌کنند. این اسناد که با عنوان اسناد گمرکی نیز شناخته می‌شوند، از مهم‌ترین اوراق در خریدهای بین‌المللی به حساب می‌آیند. در مقاله “اسناد حمل” قصد داریم به بررسی بیشتر اسناد کشتی بپردازیم.
همان‌طور که بالاتر ذکر شد، اسناد گمرکی در تعیین هویت کالای مورد معامله نقش مهمی را ایفا می‌کنند و مانند اثر انگشت برای انسان‌ها هستند. فرد یا شرکت خریدار می‌تواند برای انجام تشریفات گمرکی و ترخیص کالا از گمرک، با بانک گشاینده حساب یا فروشنده تسویه حساب و محموله را از گمرک ترخیص کند. اسناد گمرکی انواع مختلفی دارند و به دو گروه تقسیم می‌شوند که در ادامه مطلب این دو گروه را بررسی خواهیم کرد.
به طور کلی، اسناد مثبته گمرکی به اسنادی گفته می‌شود که تعیین کننده ورود کالا به طور مجاز به کشور، انجام تشریفات گمرکی به شکل صحیح، ترخیص کالا از گمرک به صدور سند و پرداخت کلیه وجوهی هستند که به محموله تعلق می‌گیرد. این اسناد که اکثر اوقات در مواقع شناسایی کالای قاچاق به آن‌ها استناد می‌شوند، عبارتند از:
حمل و نقل دریایی به وسیله کشتی‌های باربری مانند هر نوع حمل و نقل دیگری، اسناد مخصوص به خود را دارد که حتما باید همراه محموله باشند. در این قسمت، قصد داریم اسناد کشتی را به شکل جداگانه ذکر کنیم و درباره هرکدام توضیح کوتاهی بدهیم. چون اگر قصد دارید از طریق مسیر دریا بار خود را انتقال دهید، باید با این اسناد به طور کامل آشنا باشید.
بعضی اوقات افسر کشتی به محض بارگیری و تحویل دادن کالا به کشتی باربری، رسید دریافت محموله را صادر می‌کند. این موضوع معمولا مواقعی اتفاق می‌افتد که فروشنده یا تولیدکننده کالا، محموله را به کشتی تحویل می‌دهد و رسید تحویل کالا را دریافت می‌کند.
هرگاه کالا را برای حمل، تحویل پایانه بندری، انبار یا شرکت کشتیرانی داده شود، رسید کالا صادر خواهد شد. این رسید، قبضی شبیه به قبض انبار است اما قابلیت معامله را ندارد.
معمولا زمانی که تحویل‌گیرنده کالا، نسخه‌های اصلی رسید بارنامه را از فرستنده دریافت کند، به خط کشتیرانی مراجعه خواهد کرد و با ارائه نسخه اصلی بارنامه درخواست ترخیص محموله را می‌دهد.
کرایه حمل معمولا در بارنامه‌ها به دو شکل مشخص می‌شود. ممکن است در متن بارنامه به شکل «کرایه پرداخت‌شده» نوشته شود یا به صورت «پرداخت کرایه در مقصد» ذکر می‌گردد.
گاهی اوقات ممکن است شرایط اینطور پیش برود که محموله به گیرنده کالا تحویل داده شود، اما بارنامه همراه آن نباشد.
تحت چنین مواردی، گیرنده کالا باید از بانک، کارگزار یا نماینده خود استعلام بگیرد. اگر این استعلام به نتیجه نرسید، می‌تواند از شرکت کشتیرانی درخواست کند که در مقابل یک تضمین بانکی، بار را به او تحویل دهند.
قبول چنین ضمانتی توصیه نمی‌شود، مگر در مواردی که مبلغ قابل معامله سنگین نباشد و شرکت خریدار از اعتبار تجاری کافی برخوردار باشد.
این گزارش شامل اطلاعات کالاهایی است که از کشتی خارج شده‌اند.
در مواردی که وجود کسری یا بار اضافه در محموله گزارش شود، نمایندگی شرکت کشتیرانی یک اعلامیه برای تمامی بنادری می‌فرستد که کشتی حمل بار در آنجا تخلیه یا بارگیری کرده است.
نماینده شرکت کشتیرانی در صورت مشاهده آسیب‌دیدگی در محموله، به گیرنده اطلاع می‌دهد تا کالا مورد بازرسی قرار گیرد.
اسناد گمرکی در تعیین هویت کالای مورد معامله نقش مهمی را ایفا می‌کنند و مانند اثر انگشت برای انسان‌ها هستند.
اسناد مثبته گمرکی به اسنادی گفته می‌شود که تعیین کننده ورود کالا به طور مجاز به کشور، انجام تشریفات گمرکی به شکل صحیح، ترخیص کالا از گمرک به صدور سند و پرداخت کلیه وجوهی هستند که به محموله تعلق می‌گیرد.
