انبار و انبارداری یکی از مهمترین بخشهای یک سازمان یا شرکت هستند؛ چرا که بخش عمده موجودیها و داراییهای آنها در انبار انباشته شده است. مشکلاتی از قبیل...
همه ی صاحبان تجارت، سعی می کنند در تجارت و فعالیتی که انجام می دهند، ریسک پذیری را به حداقل برسانند. در مورد تجارت جهانی و خرید و فروش به صورت صادرات و وادرات، یکی از این ریسک پذیری ها، آسیب پذیری های احتمالی در زمانی جابجایی کالا و خدمات مورد مبادله است.
این ریسک پذیری به راحتی با امر “بیمه” برطرف می شود. در دنیای امروز کمتر مبادلات جهانی را می توان نام برد، که در پوشش حداقل یک نوع بیمه حمل و نقل کالا قرار نگرفته باشد. بیمه های مخصوص برای این کار، انواع مختلف، و به تبع آن، شرایط متفاوتی هم دارند.
در این مقاله توضیحاتی پیرامون انواع بیمه حمل و نقل کالا در تجارت های فرا مرزی، شرح داده می شود. با ما همراه باشد.
همه آنچه که باید در مقاله “بیمه حمل و نقل کالا” بخوانید
بیمه، تعهدی است که شخص یا سازمان بیمه گر در ازای دریافت مبلغی پول به شخص بیمه گذار می دهد، تا در هنگام وارد آمدن خساراتی به سوژه ی بیمه شده، آن را به نحوی یا بصورت جبران کامل خسارات یا به صورت سرویس دهی های متنوع جبران نماید.
با این تعریف، بیمه یکی از اصلی ترین راهکارهای کاهش ریسک پذیری در هر تجارت و فعالیت اقتصادی است. در واقع در فرایند بیمه، ریسک مورد نظر از شخص بیمه گذار (کسی که بیمه می شود) به طرف یا نهاد بیمه گر (کسی که بیمه می کند) منتقل می شود.
در این فرایند، دو اصطلاح دیگر نیز دارای معنا می باشند؛ “موضوع بیمه” که شرح اموال مندرج در بیمه نامه است، و همینطور “مدت اعتبار بیمه نامه” که البته قابل تمدید می باشد.
افرادی که میخواهند کالایی جابجا کنند، یا واردکنندگان و صادرکنندگان کالا، همچنین شرکت حمل و نقل داخلی و بینالمللی و شرکتهای بازرگانی و توزیعکنندگان کالا افرادی هستند که میتوانند از این بیمه استفاده کنند و مجموعه و کالای خود را تحت پوشش بیمه باربری قرار دهند.
بیمه باربری نیز مانند سایر بیمهها، انواع مختلفی دارد که هر کدام از انواع آن برای موارد خاصی استفاده میشود و بیمهگذار از بهره و مزیت به خصوصی برخوردار میشود.
در ادامه به انوع بیمهنامه حمل و نقل کالا خواهیم پرداخت.
در این نوع بیمه باربری، مبدأ و مقصد در داخل کشور است. به این شکل که برای حمل و نقل داخلی در داخل کشور از این بیمه استفاده میشود و تمامی قوانین و مقررات آن، تابع قوانین و مقررات داخل کشور است.
بیمه حمل و نقل زمینی، یکی دیگر از انواع بیمهنامه است که برای خطرات رایج در عرف حمل و نقل زمینی استفاده میشود. افرادی که میخواهند کالای خود را از طریق خشکی و به شیوه حمل و نقل زمینی جابجا کنند، باید بار خود را تحت پوشش این بیمه قرار دهند.
این بیمه خطراتی از جمله آتش سوزی، سرقت، تصادف و چپ شدن و عدم تحویل کالا و هرگونه بروز حادثه که برای وسیله حمل و نقل رخ داده است را جبران میکند.
معمولاً اعتبار این بیمهنامه از زمان تحویل کالا بیمه شده به شرکت حمل و نقل آغاز میشود و تا زمان تحویل کالا به مقصد پایان مییابد، اما اگر صاحب کالا تا 8 روز، آن را دریافت نکند، اعتبار بیمه نامه منقضی خواهد شد. لازم به ذکر است مشکلاتی از جمله: عیب ذاتی کالا مانند تبخیر شدن، موش خوردگی، کرم زدگی و بروز مشکل ناشی از بستهبندی نامناسب شامل بیمه نخواهد شد.
بیمه حمل و نقل دریایی، ابتدا برای پوشش خطرات ناشی از دزدان دریایی و آتش سوزی بوده اما در حال حاضر، برای خطراتی که در راه سفر دریایی کالا را تهدید میکند، استفاده میشود. به عنوان مثال اگر تصادف کشتی با یک کشتی دیگر، یا آتش سوزی در دریا، ریختن کالاها در دریا برای نجات کشتی و غیره.
این نوع بیمه، کالا را از محل مبدأ حمل بار تا مقصد و تحویل بار پوشش میدهد. همچنین این نوع بیمه، یکی از اسناد مورد نیاز برای گشایش اعتبار در بانک است. لازم به ذکر است مدت اعتبار این بیمهنامه، از زمان تحویل کالا به مقصد تا 60 روز است.
بیمه حمل و نقل بین المللی، به سه دسته وارداتی، صادراتی، ترانزیت تقسیم میشود. این دستهبندی بر اساس مبدأ و مقصد کالا میباشد. در ادامه به توضیح این سه دسته میپردازیم.
باربری وارداتی به حمل و نقلی تلقی میشود که از خارج از کشور، به مقصد ایران انجام میشود. طبیعتاً این نوع بیمه، خطراتی که کالا و بار وارداتی را تهدید میکند، پوشش میدهد. سرمایهگذاران و شرکتهای بازرگانی میتوانند برای اجناس وارداتی خود، از این بیمه استفاده کنند.
همچنین این بیمهنامه یکی از اسناد مهم برای گشایش اعتبار در بانکهاست و هدف آن، حفظ منافع بازرگانان و واردکنندگان کالا است.
این بیمهنامه، با شرایط مختلفی از قبیل A ، B ، C و Total Loss(خسارت کلی) صادر میشود. نرخ حق بیمه و موارد پرداختی، با توجه به شرایط حمل و نقل، نوع وسیله حمل، نوع کالا و بستهبندی و همچنین با توجه شرایط آب و هوا محاسبه میگردد.
این نوع باربری، در مقابل باربری وارداتی است، به این معنا که حمل بار از کشور ایران به مقصد یک کشور خارجی انجام میشود. شرایط استفاده از انواع بیمه نامه صادراتی همانند شرایط صدور بیمه وارداتی شامل نوع A ، B ، C و Total Loss(خسارت کلی) بوده و محاسبه حق بیمه نیز مانند بیمهنامه وارداتی است.
بیمه نامه ترانزیت برای حمل بار بین ایران و یک کشور دیگر به صورت رفت و برگشت است. به بیان دیگر، یک نوع باربری صادراتی – وارداتی است. این بیمه نامه نیز مانند سایر بیمهنامهها، خطراتی که در بین راه رفت و برگشت، کالا را تهدید میکند، پوشش میدهد. خسارتهای کلی با Total Loss، میتوان خسارتهایی ناشی از تلف شدن کالا در یک حادثه آتشسوزی را نام برد.
در قرارداد نوع C ، آتشسوزی و انفجار، غرق شدن کشتی و تصادف و برخورد کشتی با یک جسم خارجی، به دریا انداختن کالا برای نجات کشتی. اینها مواردی است که قرارداد نوع C آنها را تحت پوشش قرار میدهد.
در قرارداد نوع B، خطراتی از جمله زلزله، آتشفشان، صاعقه و یا به دریا افتادن بار از روی عرشه کشتی را شامل میشود. اما قرارداد نوع A، کاملترین نوع پوششهاست و برای کالاها حساس و آسیبپذیر استفاده میشود.
البته استثناهایی نیز برای این قرارداد در نظر گرفته شده، به عنوان مثال تلف شدن، آسیب دیدن، هزینه به علت عیب ذاتی و ماهیت کالا، یا نشت و ریزش و پوسیدگی کالای بیمه شده. جهت دریافت بیمه نامه، میتوانید به نمایندگیهای مجاز بیمه مراجعه فرمایید.
در تمامی بیمه نامه های جهانی حمل کالا، معمولا یک سری شرایط یکسان وجود دارد که با عنوان “شرایط عمومی بیمه نامه حمل کالا” شناخته می شوند.
شرایط عمومی بیمه حمل کالا که به اختصار Allrisk، WA و FPA نامیده می شوند، از سال 1347 هجری به شرکت های بیمه در ایران رسید. این شرایط سه گانه به شرح زیر می باشد و بیمه گذار بسته به وضعیت کالای خود، باید یکی از آنها را انتخاب نماید:
این کلمه مخفف سه واژه ی Free from Particular Average است و بر اساس آن، بیمه گر تنها در صورت وارد آمدن آسیب به یک بسته ی کامل و واحد از کالا، خسارت پیش آمده را پرداخت می کند و تعهدی در قبال آسیب های جزئی نخواهد داشت.
به عنوان مثال اگر قسمتی از یک بسته ی کالایی در حمل دریایی دچار آبدیدگی شود و یا ضربه ای به قسمتی از آن وارد آمده باشد، بیمه گر هیچ خسارتی را پرداخت نخواهد کرد.
حق بیمه در این نوع، حدود 3 در 1000 قسمت از مبلغ بیمه می باشد؛ طبیعتا و به همین دلیل، این نوع از بیمه، یکی از ارزان ترین بیمه های حمل کالایی است و بیشتر برای جا به جایی هایی مناسب است که احتمال وارد آمدن خسارات جزیی در آن بسیار پایین باشد.
این کلمه نیز از اصطلاح With particular Avarage مخفف شده است و بر اساس آن بیمه گذار، در هر شرایطی از خسارت، و بدون نظر گرفتن جزییات ضربه و زیان، می تواند از بیمه گر ادعای خسارت کند.
البته میزان خسارت باید به درصد “فرانشیز” توافق شده در قرارداد بیمه رسیده باشد. این میزان در مورد هر کالایی، متفاوت است و با مقدار معینی سنجیده می شود.
به طور کلی اگر حداقل سه درصد از یک بسته ی کالایی دچار آسیب دیدگی شود، مورد پوشش این نوع از بیمه قرار میگیرد. این نوع از بیمه کمی پر هزینه تر از مورد قبلی است و حق بیمه در آن حدود یک پنجم از ارزش بیمه می باشد.
در این نوع از بیمه، تمامی حوادث احتمالی و خسارات پیش آمده – البته به استثنای مواردی که در بیمه نامه بر حسب نوع کالا ذکر شده است همگی از سمت بیمه گر جبران می شود و نهاد بیمه کننده، متعهد است تا تمام خسارات را به طور کامل پرداخت نماید.
البته استثنائاتی هم در این نوع بیمه وجود دارد و از مهم ترین آنها می توان به خطرات پیش آمده در اثر وقوع جنگ و شورش های مردمی اشاره کرد و بیمه گذار تعهدی در قبال آنها نخواهد داشت. این نوع از بیمه، یکی از گرانترین بیمه های حمل کالا به شمار می رود.
شرکت های بیمه ای که در ایران فعالیت می کنند، تنها در صورت دریافت چند مدرک مخصوص، خسارات پیش آمده در حوادث حمل و نقل کالا را جبران می کنند. این مدارک برای همه ی شرکت های بیمه یکسان است و به شرح زیر می باشد:
بیمه، تعهدی است که شخص یا سازمان بیمه گر در ازای دریافت مبلغی پول به شخص بیمه گذار می دهد، تا در هنگام وارد آمدن خساراتی به سوژه ی بیمه شده، آن را به نحوی یا بصورت جبران کامل خسارات یا به صورت سرویس دهی های متنوع جبران نماید.
با این تعریف، بیمه یکی از اصلی ترین راهکارهای کاهش ریسک پذیری در هر تجارت و فعالیت اقتصادی است. در واقع در فرایند بیمه، ریسک مورد نظر از شخص بیمه گذار (کسی که بیمه می شود) به طرف یا نهاد بیمه گر (کسی که بیمه می کند) منتقل می شود.
افرادی که میخواهند کالایی جابجا کنند، یا واردکنندگان و صادرکنندگان کالا، همچنین شرکت حمل و نقل داخلی و بینالمللی و شرکتهای بازرگانی و توزیعکنندگان کالا افرادی هستند که میتوانند از این بیمه استفاده کنند و مجموعه و کالای خود را تحت پوشش بیمه باربری قرار دهند.
