قرقیزستان کشوری کوچک واقع در آسیای میانه است که در همسایگی کشورهایی از جمله؛ چین، تاجیکستان، ازبکستان و قزاقستان قرار گرفته است. این کشور دارای مناطق کوهستانی وسیعی است و بعنوان کوچک ترین کشور محصور در خشکی آسیا نیز شهرت دارد. در ادامه این مطلب قصد داریم چالشهای صادرات به قرقیزستان را بررسی نماییم.
از گذشته تاکنون؛ روابط ایران و قرقیزستان روند بسیار مطلوبی را طی کرده است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، روابط جدی بین دو کشور شکل گرفت که همچنان نیز پابرجاست.
حکومت قرقیزستان به صورت نظام پارلمانی اداره می شود و عمده درآمد سالیانه این کشور از طریق صادرات محصولات کشاورزی است. شرایط جغرافیایی و کوهستانی این کشور سبب شده است تا به یکی از اصلی ترین معادن طلا و اورانیم نیز تبدیل شود.
قرقیزستان حدود 6 میلیون نفر جمعیت دارد که از اقوام و ملیت های مختلف تشکیل شده اند. دارا بودن وجوهات فرهنگی و قرابت های مشترک مردم قرقیز با مردم ایران یکی از دلایل سرمایه گذاری سود ده در این کشور است. در ادامه این مطلب قصد داریم؛ با اشاره به وضعیت اقتصادی و سیاسی قرقیزستان، مبادلات تجاری این کشور با ایران را بررسی کرده و قوانین و استانداردهای آن را بیان کنیم.
تاریخ شکل گیری جمهوری خود مختار قرقیزستان دارای فراز و نشیب بسیاری است. پس از فروپاشی شوروی در سال 1993، قرقیزستان اعلام استقلال کرد و به دنبال آن با مشکلات سیاسی و اقتصادی متعددی نیز روبه رو گردید.
نظام حاکم بر این کشور در ابتدا به صورت جمهوری بود که بعدها به نظام پارلمانی تغییر شکل داد. در زمان شوروی و پیش از استقلال، قرقیزستان یکی از قطب های صنعتی آسیای مرکزی محسوب می شد، اما پس از آن به دلیل فقدان منابع مالی، فرارهای مالیاتی و فساد در نظام اقتصادی با کمبود و مشکلات متعددی مواجه شد.
به طوری که طبق آمار سال 2004 میلادی، حدود نیمی از مردم قرقیزستان با شرایط فقر دست و پنجه نرم می کنند. اگر چه شرایط اقتصادی و سیاسی این کشور تا حد زیادی به شوروی سابق و روسیه وابسته بود، اما سرانجام این کشور توانست با اصلاحات ساختاری و عضویت در سازمان تجارت جهانی، علاوه بر ایجاد رابطه پایدار با سایر کشورها، اقتصاد خود را نیز تا حدی بهبود بخشد.
علارغم دارا بودن منابع طبیعی و معدنی بسیار، اما همواره بخش اعظمی از اقتصاد قرقیزستان وابسته به صنعت کشاورزی و باز صدور کالاهای چینی است. هم اکنون نیز محصولات چین، روسیه و قزاقستان بخش عمده ای از بازار قرقیزستان را به دست گرفته اند.
در حال حاضر یک میلیون نفر از جمعیت این کشور در روسیه و 125 هزار نفر از مردم قرقیزستان در قزاقستان مشغول به کارند.
روابط سیاسی و دیپلماتیک دو کشور ایران و قرقیزستان همراه بر پایه احترام و دوستی استوار بوده است. پس از اعلام اسقلال قرقیزستان، اولین رابطه دو کشور در سال 1370 با دیدار وزاری امور خارجه شکل گرفت. با راه اندازی سفارت ایران در پایتخت قرقیزستان و امضای تفاهمنامه فرهنگی نیز، بستر لازم را برای توسعه همه جانبه دو کشور فراهم گردید.
بر اساس آمار تجارت جهانی سال 2006 میلادی، بیش از 2 میلیارد دلار صادرات کالا از قرقیزستان و بیش از 1 میلیارد دلار واردات کالا به قرقیزستان انجام گرفته است که از این میزان سهم چین و روسیه بیشتر از سایر کشورها است.
ایران نیز همراه تلاش کرده است از طریق حفظ روابط سیاسی و فرهنگی با قرقیزستان، از امتیازات بازار منطقه اوراسیا استفاده کند. بازار کشورهای اوراسیا از جمله کشور قرقیزستان دارای اشتراکات دینی و فرهنگی بسیاری با ایران است که از این نظر یکی از بهترین مقاصد محصولات ایرانی محسوب می شود.
طبق آمار در دهه 90، میزان مبادلات تجاری ایران و قرقیزستان روند مثبتی را طی کرده است که البته سهم بیشتر این مبادلات را بخش صادرات کالاهای ایرانی به قرقیزستان تشکیل می دهد. آمارهای بدست آمده از گمرک نشان می دهد، صادرات محصولات ایرانی به قرقیزستان حدود 20 الی 40 میلیون دلار ارزآوری به داخل کشور داشته است. به طور کلی می توان گفت؛ مبادلات تجاری دو کشور ایران و قرقیزستان همواره با نوساناتی همراه بوده است اما این روند در طی این چند سال روند مطلوبی داشته است.
مهم ترین کالاهای صادراتی ایران به قرقیزستان در طی سال های اخیر عبارتند از؛ ظروف شیشه ای، محصولات پلاستیکی، پوشاک، پسته، صابون، خرما، شکلات، کیوی، روغن نباتی، فرش کفپوش، مواد شوینده، مصالح و سنگ ساختمانی، مواد پتروشیمی، لوازم خانگی، وسایل برقی، مبلمان و… .
همچنین مهم ترین اقلام وارداتی از قرقیزستان به ایران نیز شامل مواردی از جمله؛ حبوبات، مواد غذایی صادراتی، گوشت گوسفندی و… هستند.
همانطور که پیش تر نیز اشاره شد؛ قرقیزستان کشوری محصور شده با مسیرهای جاده ای زمینی است که به آب های آزاد و مسیر دریا دسترسی ندارد. به همین دلیل؛ بسیاری از تجار و بازگانان ایرانی به منظور صادرات کالا به قرقیزستان، حمل و نقل جاده ای و ریلی را انتخاب می کنند. همچنین؛ به دلایل سیاسی و برخی درگیری ها، باربری کالا از طریق خطوط هوایی توصیه نمی شود.
موضوع تعرفه های کمرگی کالاهای صادارتی به قرقیزستان، از مهم ترین مسائل صادرکنندگان و تجار ایرانی است. تعرفه عوارض گمرکی، هر ساله طی قراردادی از سوی پارلمان این کشور تعیین می گردد و مقدار آن نیز متغیر است. به طور کلی؛ میزان تعرفه لحاظ شده برای کالاهای وارداتی بسته به نوع محصول از صفر تا حدود 15 درصد است که بخش زیادی از این تعرفه برای نیازهای داخلی گمرک صرف می شود. تعرفه کالاهای اساسی و مورد نیاز کشور صفر درصد و تعرفه کالاهایی که رقابت برای تولید آن ها در داخل کشور بالاست، 15 درصد می باشد.
طبق قوانین گمرکی این کشور؛ برخی از محصولات وارداتی از پرداخت مالیات به مدت 2 سال معاف می باشند. همچنین بسته به نوع کالای وارداتی، به برخی از کالاها، مالیات ویژه نیز تعلق می گیرد که از جمله آن می توان به؛ فرآورده های نفتی، مواد الکلی، جواهرات، تسلیحات، چرم طبیعی، فرش وگلیم، نقره و… اشاره کرد.
یکی از محصولاتی که قرقیزستانی ها خواهان وارد کردن آن از کشور ایران هستند، مواد پتورشیمی می باشد، ایم مواد شامل : پلی آمید صادراتی، پلی استایرن و پلی کربنات صادراتی می باشد.
انواع سنگ های ساختمانی صادراتی ایران درخواست کننده های زیادی در کشورهای مختلف از جمله کشور قرقیزستان دارد، بنابراین سالانه چندین تن از انواع سنگ های ساختمانی ایرانی به این کشور صادر می شود.