چارتر کردن فعالیتی در صنعت حمل و نقل است که به موجب آن مالک یک کشتی استفاده از کشتی خود را به یک شخص (چارترکننده) اجاره میدهد. قراردادی که بین دو طرف بسته میشود را پیماننامه اجاره کشتی تجارتی (برگرفته از لغت فرانسوی charte partie) مینامند. که شامل سه مورد مهم یعنی نوع سفر، زمان و اجاره کشتی است.در این مطلب قصد داریم به بررسی چارترینگ کشتی، نکات مهم در مورد اجاره کشتی و انواع بارنامه بپردازیم.
کشتیها، قایقها، شناورهای تفریحی و … متعلق به تعدادی زیادی از افراد هستند که اغلب آن را به عنوان دارایی خریداری و ثبت میکنند. برخی اوقات خریداران از این شناورها برای حمل نقل کالا و مسافر استفاده نمیکنند. در عوض آنها را به سازمانهای شخصی که برای اهداف مختلف استفاده میکنند، اجاره میدهند.
در اصطلاح حقوق دریایی، این روند اجاره را به عنوان چارترینگ میشناسند. چارتر کردن یک مفهوم مهم در صنعت تجارت دریایی جهانی است که انواع مختلفی دارد. چارترینگ یک توافقنامه بین دو یا چند نفر است که به عنوان طرف چارتر شناخته و به طور معمول به دو شکل رایج یعنی چارتر برای مدت مشخص یا چارتر برای سفر مشخص تنظیم میشوند.
مالک کشتی یعنی طرف اول قرارداد کسی است که کشتی خود را در اختیار طرف دوم یعنی سازمان یا فردی که به کشتی احتیاج دارد، میگذارد. پیماننامه اجاره کشتی تجارتی، قراردادی است که بین این دو بسته میشود و به طور معمول شامل مفاد زیر است:
چارترینگ کشتی در دو نوع اجاره همراه با خدمه و بدون خدمه رایج است.
بارنامه سندی است که توسط شرکت یا نماینده کشتیرانی در مقابل دریافت کالا و حمل آن صادر میشود. به طور معمول هر بارنامه دریایی شامل مشخصات کامل بار، مقصد، مشخصات مالک کشتی و تحویل گیرنده، زمان تحویل و … است. به طورکلی بارنامه یک ضمانت برای قرارداد حمل و نقل دریایی به حساب میآید.
بارنامه دریایی، انواع مختلفی دارد که عبارتند از:
بارنامه THROUGH BILL OF LADING، یا بارنامه معمولی است که یک کالا از محل تخلیه و بارگیری کالا به طورمستقیم و بدون هیچگونه تغییری انجام میگیرد. به این بارنامه مستقیم یا DIRECT B/L نیز گفته میشود.
در این بارنامه ذکر میشود که محموله با چند وسیله نقلیه (کشتی، هواپیما، کامیون …) به مقصد میرسد.
این بارنامه مربوط به کشتیهایی است که سرویسهای منظم دریایی دارند.
بارنامه چارتر، مربوط به افرادی است که یک کشتی را اجاره و کاملا آن را در مالکیت خود داشته و فقط کالا و مسافر خود را حمل میکنند.
فیاتا مخفف: فدراسیون بینالمللی اتحادیههای شرکتهای فورواردر و کارگزاران بار است که حاوی آرم این شرکت بوده و مانند بارنامه چارتر تنظیم میشود.
این بارنامه ذکر میکند که کشتی حامل بار معیوب است.
بارنامه شخص ثالث در مورد کسب و کار و فردی اتفاق میافتد که به تنهایی قادر نیست همه کالاها را حمل کند بنابراین شخص دیگری تعهد بار را برعهده میگیرد.
بارنامه دربست زمانی صادر میشود که شخص یا شرکت کشتی را به طورکامل اجاره میکند.
وقتی بارنامه به حواله دهنده صادر شده باشد، قابل معامله و انتقال است. هرشخصی که این بارنامه را داشته باشد میتواند کالا و محصول را دریافت کند.
برخلاف بارنامه قابل معامله، بار را فقط کسی میتواند دریافت کند که نام وی به عنوان تحویلگیرنده در سند درج شده باشد.
این بارنامه برای کالاهایی صادر میشود که در خن کشتی (اتاقکی در بدنه کشتی) قرار دارد و حتما با کشتی به مقصد میرسد.
این بارنامه برای کالاهایی صادر میشود که به دلیل آسیبپذیر بودن در خن کشتی نیست و روی عرشه قرار گرفته است.
این نوع بارنامه به دلیل پیچیدگیهای حروف در پشت سندهای دریایی در سال 1979، تولید شد که به جای بارنامههای معمولی مورد استفاده قرار میگیرد. تنها تفاوت آنها در بارنامه معمولی سادگی و قابل استفاده بودن برای هر شرکت کشتیرانی است.
بارنامه موقت که به رسید افسر کشتی معروف است، توسط ناخدا یا افسر بارکشی در مرحله تحویل کالا به کشتی صادر و در هنگام تحویل بار توسط کاپیتان یا نماینده شرکت کشتیرانی امضا میشود.
بارنامه بیات برای کالاهایی صادر میشود که از تاریخ صدور تا حمل و تحویل کالا 21 روز فرصت است، بعد از آن تبدیل به بارنامه کهنه میشود و بانکها از پذیرش و معامله آن امتناع میکنند.
سند HOUSE BILL OF LADING یا بارنامه داخلی برای تحویل کالا به چند گیرنده صادر میشود. در سالیان اخیر به دلیل صرفهجویی در بستهبندی، انتقال سریعتر، آسیب کمتر و پایین آمدن نرخ هزینه حمل ارسال گروهی تحت بارنامه گروهی به شدت افزایش یافته است.
این بارنامه زمانی صادر میشود که کرایه حمل کالا پیشاپیش پرداخت شده یا باید از گیرنده کالا در مقصد دریافت شود.
شتیها، قایقها، شناورهای تفریحی و … متعلق به تعدادی زیادی از افراد هستند که اغلب آن را به عنوان دارایی خریداری و ثبت میکنند. برخی اوقات خریداران از این شناورها برای حمل نقل کالا و مسافر استفاده نمیکنند. در عوض آنها را به سازمانهای شخصی که برای اهداف مختلف استفاده میکنند، اجاره میدهند.در اصطلاح حقوق دریایی، این روند اجاره را به عنوان چارترینگ میشناسند.
بارنامه سندی است که توسط شرکت یا نماینده کشتیرانی در مقابل دریافت کالا و حمل آن صادر میشود. به طور معمول هر بارنامه دریایی شامل مشخصات کامل بار، مقصد، مشخصات مالک کشتی و تحویل گیرنده، زمان تحویل و … است. به طورکلی بارنامه یک ضمانت برای قرارداد حمل و نقل دریایی به حساب میآید.
