ایمنی در انبارهای آمریکا توسط مجموعه‌ای از استانداردهای سازمان ایمنی و بهداشت شغلی با نام OHSA، تنظیم می‌شود. استانداردهای انبارداری در کنگره آمریکا در 29 دسامبر 1970، توسط رئیس جمهور نیکسون تصویب شد. تمرکز اصلی استانداردهای انبارداری OSHA جلوگیری از آسیب‌ها، بیماری‌ها و مرگ ناشی از کار است. از زمان تصویب استاندارد شغلی، 42 درصد آسیب‌ها و 62 درصد از مرگ و میرها ناشی از کار، کاهش یافت. در میان مشاغل، صنعت انبارداری بالاترین میانگین آسیب و جراحات کشنده را داشته است.
در ایران نیز انبار و انبارداری باید در چارچوب استانداردهای انبارداری تصویب شده انجام گیرد، در این مطلب قصد داریم به طور کامل در مورد سیستم انبارداری و توزیع کالا، استانداردهای انبارداری، نکات مهم در این صنعت و چارت استانداردسازی سازمانی بپردازیم.
بیشتر مشاغل دارای انبارهای عمومی هستند که محصولات خود را در آن‌جا ذخیره و نگهداری می‌کنند. استانداردهای انبارداری در انبار عمومی عبارت است از:
درب و پنجره
درب‌ها باید در برابر رطوبت محکم و به خوبی بسته شوند. استفاده از درب‌های اتوماتیک برای انبار مناسب است. کلیه پنجره‌ها باید قابل شست‌شو و مجهز به توری‌های ریزبافت و فلزی باشند.
دیوار کف و سقف انبار
دیوارهای انبار باید مقاوم، بدون نفوذ صاف، بدون فررفتگی و آسیب باشند. همچنین کف انبار نیز باید در مقابل نفوذ حشرات و آب مقاوم و بهتر است سیمانی و بتونی باشند. در انبارهای غیرکانتینتری سقف به صورت شیب‌دار ساخته می‌شود. به طورکلی سقف باید محکم، ضد آب و گرد و غبار طراحی شود.
یکی از انبارهای رایج، انبار مواد غذایی است. نگهداری از مواد غذایی باید طبق اصول بهداشتی انجام گیرد تا از بروز بیماری‌های مختلف و اتلاف مواد غذایی جلوگیری کند. برای رسیدن به این هدف باید کلیه فرآیندهای انبار مواد غذایی با اصول استاندارد انجام گیرد. در ادامه استانداردهای انبارداری در انبار مواد غذتیی را بررسی می کنیم.
مکان
انبارهای مواد غذایی باید در نزدیکی آشپزخانه‌ها، سوپرمارکت‌ها، رستوران و … باشد. محصولات غذایی باید برحسب میزان مصرف روزانه یا هفتگی به این مراکز ارسال و در انبار آن مکان با رعایت استانداردها نگهداری شود.
نور
استاندارد نور در انبار مواد غذایی باید کافی و مناسب باشد. همچنین محصولات غذایی باید از تابش مستقیم نور خورشید به دور باشند.
دما
درجه حرارت در انبار مواد غذایی نباید بیشتر از 15 درجه سانتی‌گراد باشد. به همین خاطر باید حتما انبار دارای تهویه و کولر مناسب و دارای هوای خشک و خنک باشد.
کف، دیوار و سقف
ارتفاع استاندارد انبار 2 متر و حتما باید کاشی و سرامیک شود، تا هم قابل شست‌شو و هم غیرقابل نفوذ برای انواع موجودات باشد. همچنین کف انبار باید از موزاییک، سنگ و سرامیک صادراتی باشد تا به راحتی شسته شود. همچنین سقف انبار باید رنگ روشن روغن باشد.
در و پنجره
کلیه پنجره‌های موجود در انبار مواد غذایی باید با توری نمره ریز و ضد زنگ پوشانده شوند. کلیه درهای ورودی انبار برای جلوگیری از نفوذ حشرات باید پرده هوا و مجهز به فنر یا درب‌بند اتوماتیک باشند.
قفسه‌بندی
به طور معمول قفسه‌ها در انبار مواد غذایی موازی و پشت سرهم است، و حدود 1 تا یک و نیم متر جهت عبور و مرور و حمل و نقل در نظر گرفته می‌شود. چیدمان باید حداقل 30 سانتی‌متر با دیوار فاصله و ارتفاع قفسه‌ها از کف انبار بین 40 الی 45 سانتی‌باشد. قفسه‌بندی و پالت‌های انبار مواد غذایی باید از جنس فلز، پلاستیک فشرده و قابل شست‌وشو باشند.
چیدمان
چیدمان مواد غذایی در انواع انبار مواد غذایی باید براساس ورود محصولات انجام گیرد، یعنی مواد غذایی که دیرتر وارد می‌شوند دیر نیز مورد استفاده قرار گیرند. همچنین انباردار باید مواد غذایی را به ترتیب تاریخ تولید و انقضا دسته‌بندی و ثبت کند.
فضای مورد نیاز
به ازای هر 1 تن مواد غذایی باید حداکثر 4 مترمکعب فضا اختصاص داده شود.
انبار دارویی به دلیل حساسیتی که دارد دارای استانداردهای انبارداری مخصوصی می باشد که در ادامه آن ها را بررسی می کنیم:
کف، دیوار و سقف
کف انبار باید دارای کف‌پوش مقاوم و جنس بتونی باشد و هر روز با جاروبرقی صنعتی تمیز شود. به علت ایجاد رطوبت و صدمه به کارتن‌های دارویی کف، سقف و دیوار انبار دارویی نباید شسته شود. سقف انبار باید عایق بندی و فاقد روزنه و منفذ عبور حیوانات، حشرات و گرد و غبار باشد.
در و پنجره
درب انبار دارویی باید غیرقابل نفوذ از ورود حشرات، حیوانات موذی و پرندگان باشد. همچنین پنجره‌ها باید دارای توری ریزبافت و فلزی باشند.
نور
کلیه انبارهای دارویی باید دارای نور مناسب و از تابش مستقیم خورشید به دور باشند.
دما
انبارهای دارویی باید دارای دماسنج (رطوب و گرما‌سنج) باشند و درجه دما، حرارت و رطوبت هر روز کنترل و ثبت شود.
قفسه‌بندی
جنس قفسه‌بندی در کلیه انبارهای دارویی از فلزی و به صورت طبقه‌ای هستند. همچنین باید قفسه‌ها به گونه‌ای طراحی شود که به راحتی دو نفر و میزهای حمل چرخ‌دار از کنار آن عبور کنند.
چیدمان
کلیه کالاهای انبار دارویی باید براساس تاریخ انقضا، میزان تقاضا، وجه تشابه، مشخصات کالا، اندازه و حجم محصول دسته‌بندی شوند. همچنین باید چیدمان به گونه‌ای باشد که برداشت آن به راحتی و بدون وارد کردن خسارت انجام گیرد.
یکی از نکات مهم در استانداردهای انبارداری ، استفاده از علائم استاندارد روی بسته‌بندی است. رایج‌ترین نوع علائم عبارتند از:
چتر
این علامت به معنای نگهداری کالا به دور از آب است و احتمال نفوذ آب در آن وجود دارد.
جام
نماد شکستگی بودن کالا و رعایت احتیاط در حمل است.
فلش
درج این علامت به روی بسته‌بندی کالا، به معنای نگهداری و حمل و نقل در جهت فلش است.
دو خط موازی+ عدد
به معنای این است که گذاشتن کالاها روی همدیگر، به تعداد عدد درج شده، مشکلی ایجاد نمی‌کند.
شعله
این علامت به معنای قابلیت اشتعال‌زا بودن محتویات بسته‌بندی است که باید در شرایط خاص حمل و نگهداری شود.
انفجار
این علامت قابلیت انفجاری کالای بسته‌بندی شده را نشان می‌دهد که باید در حمل و نقل آن احتیاط شود.
چارت سازمانی انبار، بخش‌ها و واحدهای یک انبار را مشخص می‌سازد که در فرآیند انبارداری تاثیرگذاری خواهد بود. چارت سازمانی انبار کالا یکی از نکات مهم در استانداردهای انبارداری است که در فرآیند انبارداری تاثیرگذار خواهد بود. چارت سازمانی بیشتر برای فرآیندهای زیر و بین مسئولین سازمان از پایین‌ترین تا بالاترین رده انجام می شود.
سردخانه با دمای زیرصفر با حداکثر درجه برودت 18- سانتی‌گراد برای گوشت
سردخانه بالای صفر برای میوه صادراتی، سبزی و صیفی‌جات
سردخانه با درجه برودت 3 تا 7 درجه سانتی‌گراد برای نگهداری مواد غذایی مورد نیاز قبل از طبخ، مواد غذایی پخته و نیم‌پز
فاکتورهای خرید
رسید و فرم‌های انبار
ثبت حواله‌های خروجی
ثبت کالاها و محصولات واحدها و مراکز سازمان
