دامپینگ یکی از اصطلاحات رایج در حوزه بازرگانی است. ما در این مطلب شما را با این اصطلاح، انواع و کاربرد آن در امور بازرگانی آشنا می‌کنیم. با ما همراه باشید.
دامپینگ یا طبق معادل فارسی این واژه «رقابت مکارانه»، از اصطلاحات مهم اقتصاد و بازرگانی به حساب می‌آید که در تجارت بین‌الملل جایگاهی ویژه و قانونی دارد؛ و به معنای فروش یا صادرات کالا با قیمت کمتر از هزینه‌های تمام شده یا به عبارتی دیگر فروش کالا در خارج به قیمتی کمتر از قیمت داخلی گفته می‌شود. به عبارتی دامپینگ به معنای تبعیض در قیمت‌ها است که تولیدکنندگان و بازرگانان برای به دست آوردن بازار، محصولات تولیده شده خود را با قیمتی کم عرضه کنند. استراتژی کلی در این روش به حذف رقبا و در سلطه درآوردن بازار مربوط می‌شود.
دامپینگ بلند مدت یا مستمر به تمایل یک تولیدکننده یا انحصارگر داخلی برای حداکثر کردن سود خود با فروش کالا به قیمتی بالا در بازار داخلی گفته می‌شود که به طور معمول در رابطه با کالاهایی مصداق دارد که با افزایش تولید آن‌ها هزینه نهایی تولید کاهش پیدا می‌کند و در نهایت بنگاه تولیدی محصول خود را با قیمتی کمتر از قیمت داخلی در خارج از کشور به فروش می‌رساند. یک نمونه بارز این نوع دامپینگ، بازار خودروی ایران است. این نوع بازار شکنی در بلندمدت اتفاق می‌افتد که اثرات بلند مدتی نیز دارد است.
دامپینگ کوتاه مدت یا مخرب عبارت است از فروش موقتی کالا در خارج به قیمتی کمتر از قیمت فروش داخل یا حتی با ضرر و فروش آن به قیمت کمتر از هزینه‌های تولیدشده که غالبا برای از دور خارج کردن رقبای دیگر استفاده می‌شود. سپس بعد از حذف رقبا در بازار آن کالاها، قیمت‌ها بالا می‌رود تا سود حاصل از انحصارگری کسب شود. می‌توان به اقدام شرکت‌های چینی در بازار کالاهایشان اشاره کرد.
دامپینگ تصادفی، عبارت است از فروش اتفاقی یک کالا در بازار خارجی به قیمتی کمتر از بازار داخلی برای تخلیه مازاد پیش‌بینی نشده کالاهای تولید شده که در صورت تغییر فصل در بازار داخلی و نبود مشتری، مازاد باعث کاهش قیمت در بازار داخلی نشود. به این ترتیب زمانی که اضافه تولید فروخته شد دامپینگ متوقف می‌شود. در واقع هدف دامپینگ فصلی جلوگیری از انباشت تولیدات در انبارها است.
یکی از مزایای این کار، فروش یک محصول با قیمتی غیر قابل رقابت و بسیار پایین‌تر از قیمت واقعی محصول می‌باشد. کشوری که کالای تولید شده خود را ارائه می‌دهد برای اینکه سهم بازار خود در آن صنعت را افزایش دهد، حتی تمایل دارد که محصول را از دست دهد، ولی از این طریق با سودآوری در آینده، سرمایه‌گذاری کند. البته زمانی این کار به نفع آن کشور است که بر صادرات کالای خود یارانه‌های حمایتی وضع کرده باشند. در بسیاری از موارد پیش می‌آید که این اقدام را برای ایجاد شغل در آن کشور انجام دهد و از دامپینگ به عنوان یک استراتژی برای ورود به صنعت کشور دیگر استفاده کند.
یکی دیگر از مزایای آن برای مصرف‌کنندگان در کشوری است که مورد دامپینگ قرار گرفته‌اند. به عنوان مثال در صورت دامپینگ مصالح ساختمانی، قیمت پایین مصالح در کشوری که مورد دامپینگ قرار گرفته سبب می‌شود که قیمت ساخت و ساز خانه نیز کاهش یابد.
یکی از معایب اصلی، هزینه زیاد آن برای ادامه می‌باشد. ممکن است دامپینگ کالاهای ارزان برای دور نگه داشتن سایر رقبا در تجارت، سال‌ها زمان ببرد و در همین حال، هزینه‌ی یارانه‌های اختصاص یافته به دامپینگ می‌تواند به بدهی‌های دولتی که کالا را صادر می‌کند اضافه کند.
عیب دیگر دامپینگ، مقابله کردن با بنگاه‌داران اقتصادی و شرکای تجاری می‌باشد، زیرا ممکن است دولت برای خنثی کردن دامپینگ محدودیت‌هایی برای تجارت و تعرفه‌های کالاها قرار دهد. همچنین دامپینگ سبب می‌شود تا بنگاه‌داران اقتصادی ثروتمند و پیشرفته به ویژه در کشورهای توسعه یافته نوعی رقابت سودجویانه ایجاد کنند و اقدام به سودآوری از بازار نمایند و در بلند مدت آن بازار را به انحصار خود درآورند.
سومین عیب، این است که در جهان یک روش غیر قانونی محسوب می‌گردد و توسط سازمان تجارت بین‌المللی محکوم شده است چرا که سازمان تجارت جهانی و اتحادیه اروپا مخالف دامپینگ هستند.
یکی از مهم‌ترین معایب دامپینگ، مشکلاتی است که برای کشور مصرف‌کننده ایجاد می‌کند. در کشوری که مورد دامپینگ قرار گرفته شده پس از گذشت زمانی نه چندان طولانی، تولیدکنندگان داخلی از چرخه رقابت تولید آن کالا خارج شده و باعث ایجاد رکود در بازار داخلی و افزایش نرخ بیکاری در آن کشور می‌شود.
این مفهوم ابتدا در قرن بیستم، توسط تولیدکنندگان انگلستان برای رقابت با بنگاه‌داران تولیدات آمریکایی انجام گرفت. امروزه از جمله کشورهایی که دامپینگ در آن‌ها به وفور دیده می‌شود بازار لوازم الکتریکی ژاپن، آمریکا و انگلیس است و همچنین بازار خودروی ایران در کشورمان است.
برای مثال، می‌توان به دامپینگ کشورهای قدرتمند اروپایی در زمینه فروش مازاد محصولات کشاورزی اشاره کرد که این کشورها برای این که بتوانند مازاد محصولات کشاورزی خود در انبارها را به فروش برسانند، این محصولات را با قیمتی ارزان‌تر از قیمت واقعی آن به ویژه در کشورهای خارجی ارائه کردند.
دامپینگ به معنای فروش یا صادرات یک کالا با قیمت کمتر از هزینه‌های تمام شده یا به عبارتی دیگر فروش کالا در خارج به قیمتی کمتر از قیمت داخلی گفته می‌شود.
دامپینگ بلند مدت (مستمر یا دائمی)
دامپینگ کوتاه مدت (مخرب یا غارتگر)
دامپینگ فصلی (تصادفی)
فروش محصول با قیمت پایین‌تر از قیمت واقعی محصول
قیمت پایین کالا و محصول برای مصرف‌کنندگان کشوری که مورد دامپینگ قرار گرفته است
هزینه بالا
مقابله چالش‌برانگیز با شرکای تجاری
مخالفت سازمان تجارت جهانی با دامپینگ
ایجاد مشکلات متعدد برای کشور مصرف‌کننده
