فعالیت های تجاری بین المللی که صادرات و واردات کالا جزئی از آن به حساب می آید، دارای مراحل و امور متفاوتی است و یکی از اصلی ترین آنها امور مربوط به ترخیص کالا از گمرک ایران است. به طور کلی به عملیات مربوط به تحویل، تایید و دریافت کالا در سازمان گمرک، برای امر صادرات کالا و وادرات، “ترخیص کالا” می گویند.
چنین فعالیتی و چنین سازمانی (گمرک) در تقریبا تمامی کشورها وجود دارد، و فراید ترخیص کالا برای صادر کنندگان و وارد کنندگان کالا در هر جایی از جهان، یکی از الزامات تجارت است. در تمامی کشورها، کارگزاران سازمان گمرک و کارمزد کاران وابسته آن، جزیی از “فورواردری” های صادرات و واردات کالا به شمار می روند؛ تمامی فرایندهای مربوط به این سازمان، جزیی از ساز و کارهای امور گمرکی هستند. این مقاله به طور خلاصه به مهم ترین موارد امور گمرکی و نحوه ترخیص کالا از گمرک ایران می پردازد. با ما همراه باشید.
اصلی ترین هدف از انجام عملیات گمرکی در تمامی کشور ها، تعیین ارزش کالاهای وارد یا صادر شده است. این ارزش گذاری که با واحدهای مختلفی انجام می شود، جزو اطلاعاتی است که برای هر تاجری دارای اهمیتی خاص می باشد.
بد نیست بدانید که واحدهای ارزش گذاری کمرک در سامانه TSC قابل جستجو است. ترخیص کالا در گمرک مزایای دیگری هم دارد و آن، قانونی شدن فرایند تجارت، صادرات و واردات کالا است. قانونی بودن تجارت باعث می شود تا مبادله ی کالا در هر شرایطی، وجهه ی قانونی به خود بگیرد و علاوه بر این در صورت بروز تخلف های احتمالی، مورد تخلف قابل پیگیری های قضایی باشد.
در سازمان گمرک، فرایندی برای ترخیص کالا وجود دارد که هم صادرکنندگان و هم وارد کنندگان کالا، باید نسبت به آن آگاهی های لازم را داشته باشند. طی کردن این فرایند – با اندکی تفاوت در جزییات- برای صادر و یا وارد کردن کالا، لازم و ضروری است.
فرایند ترخیص کالا از گمرک فرایندی است که مسیرهای پر پیچ و خم زیادی را طی می کند؛ از جمله، جمع آوری و تکمیل اسناد، دریافت کوتاژ، ارزیابی کالا، کارشناسی، پرداخت هزینه های مختلف و … همگی از سازوکارهای مربوط به ترخیص کالا در گمرک ایران هستند.
اما این فرایند چه برای صادرات و چه برای واردات، به چهار مرحله ی اساسی و اصلی خلاصه می شود: انبار کالا، تنظیم اظهار، امور مالی و درب خروجی گمرک. در ادامه هر یک از مراحل ترخیص کالا از گمرک ایران به طور خلاصه شرح داده می شوند.
این مرحله اگرچه معمولا به عنوان اولین قدم انجام می شود، اما لزومی برای اولویت دادن به آن وجود ندارد و بسیاری از صادرکنندگان و وارد کنندگان کالا، پس از طی کردن مراحل اداری، نسبت به ورود کالای خود به انبار گمرک اقدام می کنند. در طی این مرحله کالا های صادر و یا وارد شده باید به انبار گمرک منتقل شوند؛ این اقدام منوط به دریافت مجوزهایی از جمله برگه ی حمل باسکول و برگه های تاییدیه ی مسئولان مربوطه می باشد.
اظهار نامه ی واردات و صادرات کالا باید به شکلی کتبی در سامانه ی گمرک ثبت شود؛ این اقدام امروزه به شکل کاملا آنلاین و غیر حضوری انجام می شود. در طی این مرحله، شرکت کشتیرانی یا سازمان هواپیمایی باید گزارش جامع و کاملی را به سازمان گمرک ارائه دهد. این گزارش شامل اطلاعاتی از جمله داده های مربوط به نوع کالا، کمیمیت و کیفیت آنها، شماره مدل های کالا، وزن محموله بر اساس اطلاعات باسکولی و ارزش محموله ها بر اساس واحد ارزی می شود. در اینجا واژه ی “کوتاژ” مطرح می شود.
این واژه به هر گونه اظهار نامه ی صادراتی و یا وارداتی کالا اطلاق می شود که دارای شماره ای واحد به نام “شماره کوتاژ” می باشد. این اظهار پس از انجام بررسی های مربوطه توسط کارشناسان و مسئولان گمرک، تایید می شود و پس از آن شما وارد مرحله ی بعد، یعنی مرحله ی پرداخت آنلاین و درب خروجی گمرک می شوید.
پس از تایید بسته های کالایی توسط گمرک، مبلغی به عنوان پرداخت عوارض یا هزینه های گمرکی و همینطور مالیات برای کالای مورد نظر تعیین می شود. ترخیص کالا از گمرک تا زمانی که این مبلغ به طور کامل پرداخت نشود، امکان پذیر نخواهد بود. این هزینه ها، جزیی از هزینه های مربوط به صادرات و یا واردات کالا است و دو روش برای پرداخت آن وجود دارد: پرداخت آنلاین و پرداخت به صورت فیش بانکی.
پس از انجام فرایندهای متعددی که در مراحل ثبت اظهار و پرداخت مالی وجود دارد، کم کم اقدامات لازم برای خروج بسته های کالایی از انبار گمرک انجام می شود. البته در این مرحله نیز بازرسی هایی صورت می پذیرد و این بازرسی ها بر اساس قوانین روز، ممکن است دارای فرایند های مختلفی باشد.
همانطور که گفته شد، برای ترخیص کالا، سازمان گمرک اسنادی را از وارد یا صادر کننده ی کالا دریافت می کند. این اسناد، در مرحله ی تنظیم اظهار باید ارائه شود و گمرک، پس از بررسی آنها، تاییدیه را به واحد حسابداری ارائه می دهد. اسناد مورد نیاز برای ترخیص کلا، در دو مورد صادرات و واردات متفاوت است.
اسناد لازم برای ترخیص کالا های ورودی
اسناد لازم برای ترخیص کالاهای خروجی
هزینه های ترخیص کالا از گمرک ایران به مواردی مثل هزینه های انبار داری، بارگیری و راهبری کالا، تخلیه، تعرفه های آزمایشگاهی، کارشناسی های مربوطه و … تعلق می گیرد. در موارد مربوط به واردات کالا، علاوه بر هزینه های مذکور مبلغی به عنوان “حقوق ورودی” نیز دریافت می شود که شامل 5 درصد از ارزش گمرکی به علاوه ی سود بازرگانی می شود. این مورد فقط مختص ورود قطعی کالا به کشور می باشد.
از مزایای ترخیص کالا در گمرک می توان به قانونی شدن فرایند تجارت، صادرات و واردات کالا اشاره کرد. قانونی بودن تجارت باعث می شود تا مبادله ی کالا در هر شرایطی، وجهه ی قانونی به خود بگیرد و علاوه بر این در صورت بروز تخلف های احتمالی، مورد تخلف قابل پیگیری های قضایی باشد.
انبار کالا
ثبت اظهار
پرداخت مالی
درب خروجی گمرک
هزینه های ترخیص کالا از گمرک به مواردی مثل هزینه های انبار داری، بارگیری و راهبری کالا، تخلیه، تعرفه های آزمایشگاهی، کارشناسی های مربوطه و … تعلق می گیرد. در موارد مربوط به واردات کالا، علاوه بر هزینه های مذکور مبلغی به عنوان “حقوق ورودی” نیز دریافت می شود
