منگنز ماده‌ای معدنی و بسیار ارزشمند است. این ماده در تولید پروفیل‌های فولادی و ساخت انواع آهن‌آلات کاربرد فراوانی دارد. بسیاری از کشورها خریدار این ماده پرکاربرد هستند. در صورت وجود شرایط و امکانات لازم، صادرات منگنز می‌تواند سودآوری بسیار بالایی داشته باشد. با توجه به تمرکز ایران در بهبود شرایط صادرات کالاها و مواد غیرنفتی، انتظار می‌رود تا شرایط خوبی برای استخراج و صادرت منگنز فراهم شود.
سال‌هاست که ایران درزمینهٔ استخراج منگنز فعالیت دارد و در تلاش برای افزایش میزان استخراج خود است. تنها در سال 1392، ایران موفق به استخراج و تولید 209 هزار تن منگنز شد. بخشی از این منگنز تولیدی به کشورهای جنوب شرق آسیا و پاکستان صادر شد و بخشی از آن نیز در صنایع داخلی مورد بهره‌برداری قرار گرفت.
مشکلات مختلفی طی این سال‌ها پیش روی استخراج، تولید و صادرات منگنز ایران قرار داشته‌اند. این مشکلات باعث شده‌اند که صادرات ایران در این حوزه بسیار کمتر از پتانسیل واقعی آن باشد. در حال حاضر ایران سهم بسیار کوچکی از صادرات منگنز در دنیا دارد.
وضعیت فعلی صادرات منگنز در دنیا چگونه است؟
معمولاً کشورهایی که دارای منابع و معادن بیشتری از منگنز هستند، در بین بزرگترین صادرکننده‌های این ماده نیز قرار دارند. استرالیا، هند، گابن، برزیل، اکراین، چین و آفریقای جنوبی دارای معادن بسیار بزرگ منگنز در دنیا هستند. اینکه کدام کشور واردکننده این کالا یا کدام کشور صادرکننده آن باشد، علاوه بر میزان استخراج و تولید، به میزان و نحوه مصرف نیز بستگی دارد. برای مثال هند و چین باوجود تولید بالای این ماده، متقاضی خرید آن هستند. این دو کشور سالانه حجم زیادی از تولیدات فولادی را انجام می‌دهند و نیاز بالایی به این ماده معدنی خام دارند.
در اروپا و آمریکا شرایط متفاوت است؛ بیشتر واردات منگنز آمریکا و کشورهای اروپایی در بخش تولید آلیاژهای آلومینیومی مصرف می‌شود. از منگنز برای افزایش کیفیت و درصد خلوص در صنایع متالوژیکی استفاده می‌شود. برای نمونه از این ماده می‌توان برای تصفیه فولاد مذاب از عناصر مخربی مثل گوگرد استفاده کرد.
تولید منگنز در سال به بیش از 22 میلیون تن می‌رسد. آفریقای جنوبی با بیش از 4.5 میلیون تن در جایگاه نخست بزرگترین تولیدکنندگان این سنگ معدنی قرار دارد. پس‌ازآن کشورهای چین و استرالیا با تولید نزدیک به 4 میلیون تن و گابن با تولید 2 میلیون تن منگنز در جایگاه‌های بعدی قرار می‌گیرند. این کشورها در کنار استرالیا، اکراین و برزیل، بیشترین میزان صادرات منگنز در دنیا را دارند.
میزان تولید و صادرات منگنز ایران
باوجود اینکه بزرگترین معادن منگنز دنیا در ایران وجود ندارد، اما ظرفیت تولید منگنز ایران در صورت آماده‌سازی شرایط، بسیار بیشتر از میزان فعلی است. تولید این ماده در ایران بسیار ناچیز و حدود 300 هزار تن در سال است. این تولید اندک، بیشتر برای مصارف داخلی استفاده می‌شود و امکان صادرات آن بسیار ضعیف است.
از سال 1385 تاکنون، بسیاری از سال‌ها میزان صادرات منگنز ایران در حدود صفر بوده است. این آمار ضعیف برای کشوری که معادن کافی برای تولید این سنگ معدنی را دارد، بسیار ناراحت‌کننده است. در این حوزه، ایران تاکنون میزان بسیار کمی صادرات به پاکستان و بعضی از کشورهای جنوب شرف آسیا داشته است.
وضعیت صادرات منگنز در خاورمیانه
کشورهای خاورمیانه جایگاه بالایی در صادرات این سنگ معدنی پرکاربرد در دنیا ندارند. بیشترین میزان تولید و صادرات این محصول در خاورمیانه در اختیار دو کشور ترکیه و عمان است. کمتر از یک درصد منگنز صادراتی در جهان مربوط به کشورهای حوزه خاورمیانه است.
با توجه به تقاضای بالای این محصول در دنیا و استفاده گسترده در صنایع متالوژی، در سال‌های آینده با کمبود این فلز و پیشی گرفتن تقاضا بر عرضه روبه‌رو خواهیم بود. با این شرایط فرصت مناسبی برای ایران و کشورهای خاورمیانه وجود دارد تا با آماده‌سازی شرایط، از این بازار سودآور آتی بهر ببرند.
مشکلات پیش روی ایران برای صادرات منگنز
دلایل کمبود صادرات را باید در عوامل مربوط با کمبود استخراج و تولید منگنز جست‌وجو کرد. دلایل متعددی را می‌توان نام برد که مانع توسعه معادن منگنز در ایران هستند. در ادامه تعدادی از مهم‌ترین دلایل این مشکل را بررسی می‌کنیم.
عدم نوسازی تجهیزات
سنگ منگنز معمولاً در شکاف‌های عمیق زمین وجود دارد. بنابراین زمانی که شما منگنز موجود در عمق کم معادن را استخراج‌کنید، نیاز به تجهیزات پیشرفته برای دسترسی به منابع موجود در بخش‌های عمیق دارید. با توجه به هزینه بالای خرید و نوسازی تجهیزات حفاری در عمق‌های بالا، بخش خصوصی تمایلی برای خرید این ماشین‌آلات گران‌قیمت ندارد. برای مثال تنها قیمت ماشین نمونه‌گیری مغزی برای عمق‌های بالا، چند ده میلیارد قیمت دارد. به دلیل مشخص نبودن نتایج حفاری، بسیاری از شرکت‌ها تمایلی به سرمایه‌گذاری در این بخش ندارند.
کمبود کارشناس در حوزه استخراج عمیق
علاوه بر ماشین‌آلات به‌روز و پیشرفته، حفاری عمیق نیاز به دانش بالا و کارشناسان توانمند در این زمینه دارد. در حال حاضر افراد کمی در ایران دارای تجربه و دانش کافی در این زمینه هستند.
عدم وجود تسهیلات بانکی و مالی مناسب
یکی از راهکارهایی که می‌تواند باعث ترغیب بخش خصوصی برای حضور د عرصه استخراج و صادرات منگنز شود، امکان دریافت تسهیلات بانکی با شرایط مناسب است. صندوق بیمه سرمایه‌گذاری و صندوق توسعه ملی، می‌توانند نقش مهمی در این زمینه ایفا کنند. این دو صندوق می‌توانند با جذب سرمایه‌گذار به روند تولید منگنز کمک کنند.
وجود تحریم‌ها
نمی‌توان تمام ناکامی‌های ایران در تولید و صادرات منگنز را به گردن تحریم‌ها انداخت. بیشتر منگنز تولیدی ایران در صنایع داخلی مصرف شده و میزان ناچیزی از آن صادر می‌شود؛ بنابراین تحریم‌های بانکی و مبادلاتی درزمینهٔ منگنز صادراتی نقشی ندارند. شاید بتوان عدم دسترسی آسان به ماشین‌آلات و دستگاه‌های پیشرفته استخراج را بر گردن تحریم‌ها گذاشت.
چشم‌انداز صادرات منگنز ایران
شرایط فعلی صادرات و تولید منگنز در ایران نیازمند بازبینی است. مشکلات پیش روی این حوزه کاملاً مشخص است. با توجه به تقاضای بسیار بالایی که در این حوزه وجود دارد، تولید منگنز می‌تواند ایران را وارد بازارهای بزرگ جهانی کند. صادرات منگنز پتانسیل بالایی برای کسب و سود و افزایش ذخایر ارزی دارد.
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.