اینکوترمز چیست؟ كه یکی از اصطلاحات مهم و رایج بازرگانی بین المللی است در واقع تعیین‌كننده ضوابط بین خریدار و فروشنده در معاملات تجاری است. در حال حاضر جدیدترین نسخه آن اینکوترمز 2020 بوده که جدیدا تدوین شده است.
این اصطلاح که ترکیبی از سه کلمه (International Commercial Terms) به معنای واژگان بین‌المللی بازرگانی است در دهه 1930 میلادی توسط اتاق بازرگانی بین المللی (ICC) وارد فهرست مقررات بازرگانی شد. این اتاق مطالعاتی را در زمینه تفسیر اصطلاحات تجاری به عمل آورد و مقرراتی را برای تفسیر یكنواخت اصطلاحات بازرگانی بین المللی در سال 1936 برقرار نمود كه به اینكوترمز معروف گشت.
یک کالا از زمان تولید تا رسیدن به دست خریدار مراحل مختلفی را طی می‌کند که ممکن است به صورت‌های مختلفی این کالا به دست خریدار برسد. اصطلاحات اینکوترمز که بین‌المللی است در برگیرنده حالت‌های مختلف رسیدن کالا از تولیدکننده به خریدار است و هر کدام از حالت‌ها، مسئولیت‌ها و هزینه‌های تحویل کالا را برای طرفین مشخص کرده است. چرا که در حالات مختلف تحویل کالا، ممکن است خریدار و فروشنده متقبل مسئولیت‌ها و هزینه‌های مختلف شوند و اینکوترمز برای هر کدام از این حالات، واژگان و اصطلاحات مختلف را در نظر گرفته است.
اینکوترمز زمانی به کار می‌آید که یک تولیدکننده یا صادرکننده یک کالا می‌خواهد کالای تولید خود را در درب کارخانه یا در نقاط دیگری به خریدار تحویل دهد و برای این منظور در قرارداد تجاری و اسناد مربوطه نیاز است که چگونگی تحویل کالا کاملا شرح داده شود. در اینجا اینکوترمز وارد عمل می‌شود و به این معناست که در قراردادها و اسناد حقوقی فی‌مابین طرفین ذکر می‌کنند که براساس کدام یک از حالات مختلف اینکوترمز قصد دارند کالا را به خریدار تحویل دهند.
کاربرد اینکوترمز اینجا مشخص می‌شود که با این کار جای هر گونه تفسیر و تحلیل شخصی گرفته می‌شود و دو طرف می‌توانند به یک سند واحد استناد کنند.
اینکوترمز خود به چهار گروه اصلی D، C، F و E تقسیم بندی می شوند که در ادامه به شرح هر یک خواهیم پرداخت.
حرف E که مخفف Ex Works است، حالتی است که مسئولیت فروشنده کالا در آن نقطه‌ای که محموله را از نقطه عزیمت به خریدار تحویل می‌دهد به پایان می‌رسد. نقطه عزیمت ممكن است محل كار، محل انبار، كارخانه، مزرعه و یا هر نقطه دیگری باشد كه بین آنها توافق شده است. فروشنده در این حالت هیچ تعهدی در خصوص تخلیه و بارگیری کالا و حملونقل کالا ندارد و تمام ریسک این تعهدات بر عهده خریدار می‌باشد. Ex Works، از باب مسئولیت، حداقلی‌ترین نوع تعهد و مسئولیت را بر عهده فروشنده می‌گذارد.
در این روش، این خریدار است که محل تحویل کالای خود از فروشنده را تعیین می کند. این روش به سه دسته ی FCA، FAS و FOB تقسیم بندی می شود:
حالتی است که محموله کالا، توسط فروشنده به حمل کننده کالا در محل تعیین شده تحویل داده می‌شود. در این حالت هیچ هزینه‌ای برای حمل بر عهده فروشنده نیست و ریسک مسئولیت فروشنده تا زمان تحویل کالا به متصدی حملونقل مورد نظر خریدار است.
این حالت که در حملونقل دریایی قابل تصور است بیانگر تحویل محموله در کنار کشتی است. در این حالت، خریدار وظیفه دارد که کالا را تا بندر و اسکله مقصد حمل و در آنجا تخلیه کند. از آن نقطه، مسئولیت خسارت به کالا و دیگر هزینه‌ها، مانند هزینه حملونقل بر عهده فروشنده است.
این حالت نیز همانند حالت قبلی مربوط به حملونقل دریایی و با کشتی است. در اینجا وظیفه فروشنده حمل کالا تا عرشه کشتی است و ریسک مسئولیت حفاظت از کالا و پرداخت هزینه‌ها از فروشنده به خریدار، مربوط به عرشه کشتی است. در این حالت مسئولیت فروشنده تا حدی بیشتر می‌شود چرا که وظیفه بارگیری درست و بدون اشکال بر عهده وی است.
این نوع از انتقال ریسک نیز شامل چهار حالت است:
فروشنده مسئولیت پرداخت كرایه حمل تا بندر تعیین شده در مقصد را قبول می كند. البته در این حالت مسئولیت فروشنده صرفا پرداخت هزینه‌ها است و تعهدی در رابطه با خسارت به محموله در حین حملونقل ندارد.
در این حالت، فروشنده علاوه بر كرایه حمل ، مسئولیت انعقاد قراداد بیمه و پرداخت هزینه آن تا محل تعیین شده در مقصد را نیز عهده دار می شود. در واقع علاوه بر هزینه‌های کرایه کشتی و حملونقل، فروشنده باید حق بیمه دریایی لازم را نیز پرداخت کند تا مطمئن شود که محموله به سلامت به خریدار می‌رسد.
در این حالت تحویل كالا با كرایه و یا هر نوع وسیله نقلیه تا محل تعیین شده در مقصد انجام می شود و تنها کرایه حمل تا مقصد مورد نظر خریدار بر عهده فروشنده است. همچنین هزینه‌های اضافی و سایر خسارات احتمالی بر عهده خریدار است.
در این حالت تحویل كالا با كرایه حمل و بیمه بدون كشتی و تا محل تعیین شده در مقصد صورت می‌پذیرد.
عبارت است از تحویل كالا در محل تعیین شده در مقصد بدون ترخیص و بدون پرداخت حقوق گمركی آن. در این حالت فروشنده مکلف است تمام هزینه‌ها و ریسک بارگیری، حملونقل، تخلیه و تحویل محموله در مقصد مورد نظر خریدار را برعهده بگیرد.
در این حالت فروشنده تکلیفی در تخلیه محموله ندارد و صرفا زمانی که محموله را به مقصد مورد نظر خریدار برساند، مسئولیتش به اتمام می‌رسد. تحویل در مقصد همراه با مسئولیت در پرداخت عوارض گمرکی یا DDP (Delivered Duty Paid)
در این حالت فروشنده باید محموله را از گمرک کشور خارجی بگذراند و به خریدار تحویل دهد ولی مسئولیت پرداخت هزینه‌ها و عوارض گمرکی نیز با فروشنده است. این حالت بیشترین تعهد را بر عهده فروشنده می‌گذارد چرا که وی باید تا مقصد نهایی مورد نظر خریدار کالا را پیش ببرد.
اینكوترمز كه یکی از اصطلاحات مهم و رایج بازرگانی بین المللی است،این اصطلاح که ترکیبی از سه کلمه (International Commercial Terms) به معنای واژگان بین‌المللی بازرگانی است در دهه 1930 میلادی توسط اتاق بازرگانی بین المللی (ICC) وارد فهرست مقررات بازرگانی شد.
۱. گروه E: حالت تحویل کالا به خریدار در محل کار فروشنده
۲. گروهF: حالت تحویل کالا به حمل‌کننده بدون پرداخت کرایه حمل
۳. گروهC : تحویل کالا به حمل‌کننده همراه با پرداخت کرایه حمل
4. گروه D: تحویل کالا در مقصد مورد نظر خریدار
اینکوترمز زمانی به کار می‌آید که یک تولیدکننده یا صادرکننده یک کالا می‌خواهد کالای تولید خود را در درب کارخانه یا در نقاط دیگری به خریدار تحویل دهد و برای این منظور در قرارداد تجاری و اسناد مربوطه نیاز است که چگونگی تحویل کالا کاملا شرح داده شود.
